शिवमुद्रा शिक्षणक्रांती (https://atahersir.blogspot.com) या शैक्षणिक ब्लॉग ( Educational Blog ) वर आपले सहर्ष स्वागत आहे.

Very little information on this educational blog is taken from the internet. If this violates anyone's copyright law, please let me know immediately at atahersir@gmail.com. This post or copyright part will be removed from the educational blog immediately

“चांगले पुस्तक म्हणजे मानवी आत्म्याचे अतिशुद्धी सार असते.”.....“यशाची गुरुकिल्ली म्हणजे स्वतःला ओळखणं.”.....“आरोग्य आणि आनंदीपणा एकमेकास पूरक असतात.”.....“स्वतः वर नियंत्रण ठेवणारा चांगले राज्य करू शकतो.”.....“सर्व साधारण व्यक्ती सुप्त मेंदूचा केवळ 10 टक्केच वापर करतो.”.....“मोठेपणा आणि चांगुलपणा एका व्यक्तीत क्वचितच एकत्र दिसतात.”.....“इतिहास म्हणजे उदाहरणांवरून शिकलेले तत्वज्ञान होय.”.....“जीवन म्हणजे आत्म्याचे सामर्थ्य ओळखण्याचे साधन.”.....“वाईट बातमीला पंख असतात तर शुभ बातमीला पायच नसतात.”.....“पैसे मागे ठेवून मरण्यापेक्षा जीवन श्रीमंतीत घालवावे.”.....“ज्ञान उड्या मारत नाही पायरी पायरी ने पुढे जाते.”.....“सर्वांनी एकत्र श्रम केल्याने कठीण काम हलके होते.”.....“दुसऱ्याला शिकवीत असतांना माणूस स्वतःला शिकवीत असतो.”.....“माणूस परिस्थितीचा गुलाम असतो.”.....“संगीत म्हणजे परमेश्वराने दिलेली वैभवशाली व सुंदर देणगी आहे.”.....“निसर्ग हाच खरा कायदा.”.....“रागाच्या भारत माणूस जसे वागतो ते शेवटी लाजिरवाणे ठरते.”.....“भरभराटीच्या दिवसांमुळे आपण बिघडून जातो.”.....माणसाला शत्रू नसणे ही अशक्यप्रायः गोष्ट आहे.”.....“मरणापेक्षा जीवन जगण्याला जास्त धैर्य लागते.”.....“ज्ञान उड्या मारत नाही पायरी पायरी ने पुढे जाते.”.....“ज्ञान दुसऱ्याला देता येते, पण शहाणपण देता येत नाही.”.....“श्रम हेच जीवन.”.....“संपत्तीचा अभाव हे सर्व वाईट गोष्टीचे मूळ आहे.”.....“जीवन हे फुल आहे आणि प्रेम हा त्या फुलातील मध आहे.”.....“जीवन म्हणजे पराकोटी चा आनंद होय.”.....“सर्वांनी एकत्र श्रम केल्याने कठीण काम हलके होते.”.....“माणूस परिस्थितीचा गुलाम असतो.”.....“दुसऱ्याला शिकवीत असतांना माणूस स्वतःला शिकवीत असतो.”.....“द्या हा खरोखरच दैवी गुण आहे.”.....“संयम हेच खरे औषध.”.....“पैशाने माणसाला महत्व प्राप्त होते.”.....“संगीत म्हणजे परमेश्वराने दिलेली वैभवशाली व सुंदर देणगी आहे.”.....“जो माणूस स्वतःला सुखी समजत नाही तो कधीच सुखी नसतो.”.....“निसर्ग हाच खरा कायदा.”.....“दुसऱ्याच्या दुर्दैवात आनंद माणू नका.”.....“जेथे मान निर्मळ असते, तेथे थोड्या शब्दांनी काम होते.”.....“पैसा नसेल तर माणसाची किंमत नसते.”.....“काट्याच्या भीती शिवाय तुम्ही गुलाब तोडू शकत नाही.”.....“जेथे स्वातंत्र्याचा वास असेल तोच माझा देश.”.....“जे संपले आणि ज्याला इलाज नाही त्याबद्दल दुखः ही करू नये.”.....“रागाच्या भारत माणूस जसे वागतो ते शेवटी लाजिरवाणे ठरते.”.....“सद्गुणाचे बक्षीस सद्गुण असते.”.....“आपण श्रद्धेवर जगत असतो.”.....“भरभराटीच्या दिवसांमुळे आपण बिघडून जातो.”.....“लपवाछपवीने दुर्गुणांना खतपाणी मिळते.”.....“मैत्री असली म्हणजे सर्व ओझी असतात.”.....“श्रम संपले म्हणजे आनंद होतो.”.....“आलेल्या संधीचा योग्य उपयोग करून घ्या.”.....“कोणत्याही खोल जखमेचा व्रण मागे राहतोच.”.....“माणसाचा खरा शत्रू कोण असतो तर तो स्वतःच असतो.”.....“जो एक दिवस देतो तो दुसरा दिवस घेउन जातो”.....“स्तुतीपुढे कोणतीही स्त्री टिकाव धरू शकत नाही”.....“जेथे चिंता राहील तेथे झोप राहू शकत नाही.”.....“चुका करणे हा माणसाचा, परंतु क्षमा करणे हा ईश्वराचा गुणधर्म आहे.”.....“सर्वात मोठे वरदान म्हणजे खरा मित्र लाभणे.”.....“श्रम करणे म्हणजेच प्रार्थना करणे होय.”.....“माता आणि पिता यांच्यावर प्रेम करणे हा निसर्गाचा पहिला नियम आहे.”.....“घाबरटाला सारेच अशक्य असते.”.....“सत्य हे अमर आहे, तर चूक ही मर्त्य आहे.”.....“एका रात्रीत तयार झालेल्या बर्फावर विश्वास ठेवू नका.”.....“स्वाभिमान हा सर्वच सद्गुणांचा पायाच म्हणता येईल.”.....“मौन ठेवले तर चांगलेच होते, वाईट होत नाही.”.....“खरे शहाणपणाचे उत्तर म्हणजे मौन होय.”.....“विश्रांती देणारे एकमेव औषध म्हणजे झोप.”.....“जीवनातील यश हे खूप कष्टाने मिळते.”.....“माणूस पाहून तुमचे वर्तन ठेवा.”.....“दुःखातून येणारे सुख हे मधुर असते.”

"Change the world by being yourself"....."Every moment is a fresh beginning"....."Never regret anything that made you smile"....."Die with memories, not dreams"....."Aspire to inspire before we expire"....."Everything you can imagine is real"....."Simplicity is the ultimate sophistication"....."Whatever you do, do it well"....."What we think, we become"....."All limitations are self-imposed"....."Tough times never last but tough people do"....."Problems are not stop signs, they are guidelines"....."One day the people that don’t even believe in you will tell everyone how they met you"....."If I’m gonna tell a real story, I’m gonna start with my name"....."If you tell the truth you don’t have to remember anything"....."Have enough courage to start and enough heart to finish"....."Hate comes from intimidation, love comes from appreciation"....."I could agree with you but then we’d both be wrong"....."Oh, the things you can find, if you don’t stay behind"....."Determine your priorities and focus on them"....."Be so good they can’t ignore you"....."Dream as if you’ll live forever, live as if you’ll die today"....."Yesterday you said tomorrow. Just do it"....."I don’t need it to be easy, I need it to be worth it"....."To live will be an awfully big adventure"....."Try to be a rainbow in someone’s cloud"....."There is no substitute for hard work"....."What consumes your mind controls your life"....."Strive for greatness"....."Wanting to be someone else is a waste of who you are"....."And still, I rise.The time is always right to do what is right"....."Let the beauty of what you love be what you do"....."May your choices reflect your hopes, not your fears"....."The true meaning of life is to plant trees, under whose shade you do not expect to sit"....."When words fail, music speaks"....."Embrace the glorious mess that you are"....."Normality is a paved road: it’s comfortable to walk but no flowers grow"....."I have nothing to lose but something to gain"....."We all experience a wide variety of situations in our everyday lives".....“The purpose of our lives is to be happy.”....“Life is what happens when you’re busy making other plans.”....“Get busy living or get busy dying.”....“You only live once, but if you do it right, once is enough.”....."Love For All, Hatred For None"

जिऱ्याचे महत्व आणि उपयोग

   स्वादासाठी म्हणून आपण फोडणीत जिरं घालतो, पण चवीसोबतच आरोग्य सुधारावं हेही फोडणीतल्या जि-याचं गुपित आहे. 

--------------


काही आठवडय़ांपूर्वीच आपण मसाल्याच्या डब्यातल्या जि:यांची तोंडओळख करून घेतली होती. पण, आपल्या मसाल्याच्या डब्यात जे जिरे असतात ते जि:याच्या अनेक प्रकारातले एक असतात. वेगवेगळ्या प्रकारच्या चवीसाठी वेगवेगळे जिरे वापरले जातात. प्रत्येक प्रकारच्या जि:यामध्ये एक खास औषधी गुणधर्म असतो हे विशेष.  

 

मुख्य प्रकार तीनच

 

जि:यांचे प्रकार अनेक असले तरी मुख्य प्रकार तीनच. सफेद जिरे, शहाजिरे किंवा काळे जिरे आणि कलौंजी जिरे असे ते आहेत. आपण फोडणीसाठी आणि मसाल्यांसाठी वापरतो ते सफेद जिरे. शहाजि:याला कृष्णजिरे असं नाव आहे. कलौंजी जि:याला संस्कृतात कालाजाजी, कुंची अशी नावं आहेत.  

 

 शहाजिरे : 

 

शहाजिरे हे गरम मसाल्यात आणि मसाले भातासाठी वापरल्या जाणा:या कच्च्या मसाल्यात वापरली जाणारी गोष्ट आहे. आपल्या सफेद जि:यापेक्षा गडद, जवळजवळ काळ्या रंगाचे आणि लहान आकाराचे हे जिरे असते. याचे शास्त्रीय नाव ‘क्युमिनम नायग्रम’ असे आहे. नेहेमीच्या सफेद जि:यापेक्षा याचा स्वाद थोडा वेगळा असतो. अर्धा ते एक मीटर उंचीर्पयत वाढणारी शहाजि:याची रोपं काश्मीर, गढवाल, अफगाणिस्तान, बलुचिस्तान, उत्तर हिमालयाच्या पर्वतीय क्षेत्रत वाढवली जातात. पंजाब, बिहार, आसाममध्येही शहाजिरे उत्पादित होतं. या रोपाची फुलं फिकट निळ्या रंगाची असतात. शहाजि:याला एक विशिष्ट सुगंध असतो आणि चवीला ते जरा तिखट असतं. शहाजि:यात चांगल्या प्रमाणात प्रथिनं, स्निग्ध पदार्थ, चोथा, पोटॅशियम, कॅल्शियम, फॉस्फरस, मॅगAेशियम वगैरे असतात. अॅन्टिओक्सिडंट गुणधर्मही त्यात आहेत. 

शहाजि:यामध्येही औषधी गुणधर्म आहेत. कफ आणि वातदोष कमी करण्याची क्षमता त्यामध्ये असते. तोंडाची दरुगधी दूर करण्यासाठी शहाजिरे चावून खाणं किंवा त्याच्या पाण्याच्या गुळण्या करणं उत्तम समजलं जातं. पोटात घेतले असता शहाजि:याने शौचाला साफ होते. सर्वागावरील सूज कमी होते. बाळंतिणीचं दूध वाढण्यासाठी तसेच गर्भाशय पूर्वस्थितीत येण्यासाठी शहाजि:याचा उपयोग होतो. पचनासाठीही ते उत्तम आहे. 

 

 कलौंजी : 

 

कलौंजी हे ‘निजेला सतिवा’ या शास्त्रीय नावानं ओळखले जाते. बंगाली मिसळणाचा डबा म्हणजे ‘पंचफोरन’ मध्ये कलौंजी वापरली जाते. अनेक बंगाली पदार्थामध्ये व नानमध्ये हे जिरे वापरतात. हे जिरे चवीला तिखट आणि जरा कडू असते म्हणून याला कडू जिरे असेही नाव आहे. पेशावरी नानमध्ये वरच्या थरात हे जिरे घातलेले असते. अगदी शुद्ध प्रतीचे शहाजिरे खूपवेळा उपलब्ध नसते तेव्हा त्याच्याऐवजी हे जिरे वापरले जाते. कलौंजी हा जि:याचा प्रकार म्हणून त्याचं वर्गीकरण झालं असलं तरी काळं कांद्याचं बी म्हणूनही  ते  प्रसिद्ध आहे.

कलौंजी अनेक प्रकारच्या दुखण्यांवर औषध म्हणून वापरली जाते. श्वासमार्ग, पचनसंस्था, मूत्रपिंड, यकृत या सर्वासाठी आणि उत्तम रक्ताभिसरण व रोग प्रतिकारक शक्तीसाठी शहाजिरे आणि कलौंजी दोन्ही उत्तम समजली जातात. या जि:यांच्या तेलामध्ये निजेलोन हे रसायन असते. ज्याचा उपयोग अस्थमा, ब्रॉँकायटिस, खोकला यावर होतो असं हल्ली गिनीपिग्जवर झालेल्या संशोधनामध्ये आढळलं आहे. कलौंजीतील काही रसायनांचा उपयोग पोट, डोळे व यकृतातील जखमा व टय़ूमर्ससाठी होतो, तसेच मूतखडे कमी करण्यासाठी होतो. अमेरिकेतील फिलाडेल्फिया येथील थॉमस जेफरसन युनिव्हर्सिटीतील कायमेल कॅन्सर सेंटरमधील संशोधनात असं आढळलं आहे की, कलौंजीच्या तेलातील थायमोक्विनोन हे रसायन स्वादूपिंडातील कर्करोग पेशींची वाढ थांबवतं व त्यांचा नाश करतं. हे संशोधन जरी बाल्यावस्थेत असलं तरी त्यातून असा निष्कर्ष नक्की निघतो की, भविष्यात या रसायनाचा उपयोग शल्यचिकित्सा झालेल्या, केमोथेरपी घेत असलेल्या आणि ज्यांना कर्करोग होण्याची खूप शक्यता आहे अशा रुग्णांना होऊ शकेल. 

 

 जिरे पूड : 

 

 अनेक पदार्थात वरून भुरभुरण्यासाठी जिरे पूड लागते. जिरे पूडीमुळे पदार्थाना, सरबतांना छान चव येते. पण ही जिरे पूड विकत आणण्यापेक्षा घरी केलेली चांगली. यासाठी तव्यावर जिरं थोडं गरम करावं म्हणजे त्यातली आद्र्रता कमी होईल. मग ते मिक्सरमध्ये घालून त्याची बारीक पूड करावी. हे करणं अगदी सोपं असतं आणि भेसळ नसलेली शुद्ध पूड आपल्याला मिळते. धने आणि जि:याची पूड अनेक पदार्थामध्ये वापरली जाते. 

सामोशाच्या आवरणाच्या पारीच्या पिठात जिरे घातलेले असते. कोकम सरबत, ताक यामध्ये जिरेपूड घातल्यास उत्तम स्वाद येतो. जलजि:यासारख्या क्षुधावर्धक सरबतात जिरं असतं. जिरं फक्त भारतातच वापरलं जातं असं नाही. पाकिस्तान, श्रीलंका, उत्तर आफ्रिका, मध्य पूर्वकडील देश, क्यूबा, मेक्सिको इत्यादी देशांमध्येही स्वयंपाकात आणि औषधासाठी जिरे, शहाजिरे, कलौंजी यांचा वापर केला जातो.  

अत्यंत औषधी आणि शरीराला आवश्यक अशी फोडणीतर्फे आणि मसाल्यांतर्फे स्वयंपाकात केलेली जि:याची, शहाजि:याची, कलौंजीची योजना चतुराईची आहे यात शंकाच नाही. पण त्याचा वापर मर्यादितच हवा नाहीतर त्रस होऊ शकतो.

No comments:

Post a Comment

Subscribe to: Posts (Atom)